Hamit KARA        

Kamu kurumlarının modern dönüşüme ayak uyduramama sorunu her zaman tartışılmıştır. Fakat bazı kurumlar bunu aşıp güzel uygulamalara imza atabilmektedirler. Bunlardan biri ise Anadolu Ajansı’dır. Yabancı kaynaklar içerisinde Rusya Devlet Haber Ajansı’nın (TASS) içerik kısmında ‘’İnfographic’in’’ başlığı ile çeşitli konularda- önemli bir kısmı Rus propagandası olmak üzere- grafikler oluşturularak sayfalar dolusu kaynağı tek bir görüntü içerisinde anlatan bir uygulamaları vardı.

Bu uygulamanın aynısını bu yıl Anadolu Ajansı da başlattı. Tabi ki konu bunu anlatmak değil fakat içerik güzel olunca ilgi çekici oluyor ve haliyle takibe sevk ediyor. İnfographic’in 27.09.2016 tarihli sayısında Azerbaycan Anayasası’nda 28 madde değişiklik ve 6 yeni maddenin eklenmesi şeklinde yapılan bazı değişikliklerin ‘referandum’ ile oylanmasının sonuçlarına değinilerek, bilgi verilmiş.

Sunumda Azerbaycan Anayasa değişikliğine ‘evet’ dedi, deniyor! Fakat rakamlar daha açıklayıcı olur düşüncesiyle birkaç rakamı yazmaya çalıştım.

• Toplam nüfus: 10 Milyon (yaklaşık)

• Toplam seçmen 5 Milyon 260 bin,

• Toplam oy kullanan 3 Milyon 671 bin (katılım %69,7)

• ‘Evet’ oyu kullanan 3 Milyon 157 bin (% 86,6)

• ‘Evet’ oyu kullananların toplam seçmen sayısına oranı % 60

• ‘Evet’ oyu kullananların toplam nüfusa oranı % 32

Rakamlara bakıldığında aslında Azerbaycan’da yaklaşık 3 kişiden birisi anayasa değişikliği için evet oyu kullanmış oluyor. Bu konudan daha önemlisi bu değişikliğin içeriği ve neden değişikliğe ihtiyaç duyulduğudur.

            Bilindiği üzere İlham Aliyev, SSCB’nin dağılmasından sonra bugünkü Azerbaycan’ın yeni Cumhurbaşkanı ve büyük lideri Haydar Aliyev’in oğlu. Ailesi, özellikle eşi ve kızının medyadaki modernlik ve şıklıklarıyla çokça anıldıkları ve çocuklarının adına Dubai’de Palmiye adasında üzerlerine kayıtlı yaklaşık 75 Milyon dolarlık mülkle epey gündem oldukları malumdur.

            Haydar Aliyev 1991’de dağılma sürecinden sonra yeni Azerbaycan’ın bağımsızlığını deklare ederek Cumhurbaşkanı seçilmiş ve Yeni Azerbaycan Partisini de kurdurmuştur. Kendisinin cumhurbaşkanlığı döneminde Artur Rasizade de başbakan olarak grev yapmış. Ta ki 2003 yılına kadar. Zira Aliyev’in oğlu İlham, kamuda hızlı bir şekilde önemli görevler yürüttükten sonra başbakan yardımcılığına getirilmiş ve babası ile birlikte Başbakan sıfatı ile birkaç ay görev yapmış daha sonra babası ölünce Cumhurbaşkanı seçilip yerine de Artur Rasizade’yi başbakan olarak atamıştır. Halen 81 yaşında olan Rasizade başbakanlık görevini yürütmektedir. Haydar Aliyev ile birlikte Artur Rasizade de SSCB döneminde Komünist Partide önemli görevlerde bulunmuştur.

            Halen Cumhurbaşkanı olan Aliyev’in iki kızı ve bir oğlu var, oğlu 19’unda; kızları ise herhangi bir hanedan ortaklığı olamayacakları için konumuz dışındadır ve yaşları önemsizdir. Babasından devraldığı devlet yönetimini oğluna bırakmak kadar doğal bir davranışın olamayacağını doğu toplumunda yaşayan her fert çok iyi bilmekte tahmin etmektedir. Bu sürecin işleyişini anlamak için konumuzun asıl hususunu teşkil eden anayasa değişikliğine bakmak gerekiyor, biraz stratejik, çoğunlukla rakamlar ve de öngörülü olmak işi kolaylaştıracaktır.

            Yapılan referandum sonucu yapılacak değişiklik içerisinde birkaç önemli başlık yer almaktadır.

• Halen 5 yıl olan Cumhurbaşkanı görev süresi 7 yıla çıkartılmış,

• Cumhurbaşkanı seçilme şartlarından birisi olan 35 yaş sınırının kaldırılması,

• Cumhurbaşkanı’na erken cumhurbaşkanlığı seçimi ilan etme yetkisi verilmesi ve diğer bazı değişiklikler yapılmıştır.

Aliyev şimdi 55 yaşında, görev süresi 2018’de tamamlanacaktı ve yapılan değişiklik ile 2020 yılında görevi tamamlayacak, eğer bir daha seçilmezse tabi!

2020 yılında yapılacak olan seçimde kendisi 59 yaşında olacak ve oğlu da 23 yaşında olacak. Muhtemelen yaşı genç ve henüz zirvede olduğu için 2020 seçimlerinde de seçilerek yedi yıl daha cumhurbaşkanlığı yapacak. Görev süresi tamamlandığında yaklaşık 67 yaşında olacak ve artık 30 yaşında -35 yaş sınırı da kalktığı için – oğlu başbakan yardımcılığını tamamlamış ve genç bir başbakan olarak babasının yerine yeni cumhurbaşkanı olarak seçilecek(!). Böylelikle Azerbaycan’ın 50 yıllık devlet başkanı da seçilmiş olacaktır.

SSCB’nin dağılmasının en önemli aktörleri olan M. Gorbacov ve Boris Yeltsin ile aynı dönemlerde komünist parti ve devletin çeşitli kademelerinde birlikte çalışan Haydar Aliyev’in danışıklı bir şekilde Azerbaycan’ın yönetimine geçmesi, sonrasında oğlunun (İlham) görevi devralması ve şimdi ise sistem değişikliği ile oğluna(torun) bırakacağı ve bölgede enerji konusunda sıkça gündemimizde olan bir devletin çeşitli dönemlerde ‘tek millet iki devlet’ sözü ile çelişen tavırlarının gelecek için iyi şeyler vaat etmediğini ve Azerilerin Türk olmalarından ziyade eski Sovyet kalıntısı bir güçlü toplum olarak Rusya’ya yanaşmasına zemin hazırladığı görülmektedir.

Modern hanedanlık ya da krallıkların, sistemlerin çeşitli noktalarında ciddi değişiklikler yapılarak oluşturulduğu özellikle dağılan Sovyetler’ in atığı olan Bağımsız Devletler Topluluğu üyelerinde görülmektedir. Acaba kocaman bir birliğin serbest piyasaya açıldıktan sonra kolayca ve sanılanın aksine kansız bir şekilde Yeltsin eliyle dağıtılması yeni bir yönetim anlayışına mı işaret!.

Günümüz demokrasi anlayışında yönetimin hanedanlığa yakın şekilde bir aile ya da grubun tahakkümü altına alınıp sürdürülmesinin toplumlar tarafından kolayca kabul edilemeyeceği görülmektedir. Fakat kaynar su ve kurbağa örneğinde sürecin tamamını anlayıp buna göre tepki vermenin zorluğu hususu da bu durumu mümkün kılmaktadır. Sadece isimlendirmeleri farklı olmaktadır.

Bir devlette dikey yükselmeler aynı odakta toplanırsa orada demokratik olmayan işler dönüyor demektir.

Yorumlar