Hamit KARA        

Değer kavramının para ve benzeri maddi araçlar ile ölçüldüğü günümüz toplumunda, geleceğimiz ve geleceğin temellendirileceği sistemlerin sürdürebilirliği açısından değerli, uluslararası düzeyde etkili şahıslar ve bazı organizasyonların maalesef parasal karşılığı olmadığı için bizde özellikle popüler kültürde pek karşılığı olmuyor. Uluslararası düzeyde etkili organizasyonlar ve onların arkasında bulunan şahısların çok kıymetli ve kayda değer olduklarını düşünüyorum.

Kuzey Amerika’da yaşanan ekonomik ya da politik bir krizden Afrika’da yaşayan bir kişinin nasıl etkilendiği; Avrupa Birliği tarafından alınan bir kararın dünya üzerinde yaşayan irili ufaklı birçok ülke vatandaşı için nasıl bir sonuç doğurduğu konusunda belirleyici olan bir mekanizma ve bunun arkasında çoğumuzun ismini dahi bilmediği şahıslar.

Ülkemizde 2010 yılında dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından İsrail cumhurbaşkanına yapılan ‘one minute’ çıkışıyla adı zihinlerimize kazınan İsviçre’nin Davos kasabasında her yıl düzenlenen ‘Dünya Ekonomik Forumu’ ekonomik, politika ve diğer birçok konuda Dünya’nın geleceğine yön veren çok önemli uluslararası organizasyonlardan birisidir. Bu organizasyonun fikir babası ve kurucusu olan Alman asıllı Prof. Klaus Schwab etkisi ve katkısıyla önemi yadsınamayacak kişilerden birisidir.

Prof. Schwab, 1938 Almanya doğumlu, mühendis ve ekonomist. Harvard, Freiburg ve İsviçre Federal Teknoloji Enstitüsü gibi kurumlardan doktora düzeyinde eğitim almış. Yaklaşık 30 yıl Cenevre Üniversitesinde ders vermiş, kar amacı gütmeyen fakat dünyaya yön veren kuruluşların kurucusu olarak adını duyurmuştur. 1971 yılında Avrupa Yönetim Forumu’nu kurmuştur. Etkili olan bu kuruluşun faaliyetleri devam ederken Global Rekabet Raporu’nu bir grup ekonomist ile birlikte hazırlamıştır(1979). Schwab Sosyal Girişimcilik Vakfı’nı kurarak eşi Hilde Schwab tarafından faaliyetlerini sürdürmektedir. 1987 yılında Avrupa Yönetim Forumu’nun adı Dünya Ekonomi Forum’u olarak değiştirilmiştir.

Halen global ölçekte etkili bir organizasyon olan Forum’a Prof. Schwab Yönetici başkanlık yapmaktadır. Ayrıca 2004 yılında 40 yaş altı 500 tane alanında etki uyandıran şahsın katılımının sağlandığı 1 Milyon ABD doları ödüllü Dan David Ödülü organizasyonunu kurmuştur.

Prof. Schwab’ın aldığı eğitimler, kariyeri boyunca yaptığı çalışmalar ve elde ettiği başarılarını tamamıyla yazmaktan ziyade Prof. Schwab tarafından kurulan bu kar amacı gütmeyen organizasyonların, aslında global ölçekte, üretim politikaları, sürdürebilirlik, kalkınma planlaması, ekonomik eğilimler, üretim teknikleri, sosyal girişimcilik faaliyetleri gibi etki düzeyi yüksek birçok başlık için karar vericileri yönlendirme ve çerçeve oluşturma gücüne sahip çalışmalar olduğunu belirterek; 2016 yılı Dünya Ekonomik Forumu oturumlarında yeni dönem sanayi gelişmeleri üzerinde duracağım.

Dördüncü Sanayi Devrimi,  2015 yılı içerisinde Forum oturumlarında işlenmeye başlanmış ve akabinde oluşan gündem ile 2016 yılı Forum ana konusu ‘Dördüncü Sanayi Devrimi İle Baş Etmek’ şeklinde Prof. Schwab tarafından belirlenmiştir. Dördüncü Sanayi Devrimi kavramı, kapsamı, etkileri ve geleceğe dair eğilimleri belirlemesi açısından I. Sanayi Devrimi’nin çok çok ötesinde etkiye sahiptir. Dönem itibariyle iletişim imkânları bugün inanılmaz düzeylere gelerek bu imkanı sunmaktadır.

Baştan alacak olursak diğer endüstriyel devrimler ne zamandı?

- Birinci Sanayi Devrimi, hayvanlara, insan gücüne ve ana enerji kaynakları olan biokütleye olan bağımlılığımızdan, fosil yakıtların kullanımına ve bunun olanaklı mekanik güce (buhar makinesi) değiştirilmesidir. Bununla birlikte raylı ve deniz taşımacılığı hız kazanarak gelişmiştir.

- İkinci Sanayi Devrimi, 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın ilk yirmi yılları arasında gerçekleşti ve hem kablosuz hem de kablolu (telefon) iletişim, amonyak sentezi ve yeni nesil elektrik üretimi, elektriğe bağlı yarı otomatik üretim imkânları oluşacak şekilde büyük gelişmeler sağlanmıştır.

- Üçüncü Sanayi Devrimi, bilgi üretme, işleme ve paylaşmanın yeni yollarını etkinleştiren sayısal sistemlerin, iletişimin ve bilgi işlem (bilgisayar) gücündeki hızlı gelişmelerin gelişmesi 1950'lerde başlamış, bilgisayar teknolojisi sayesinde üretim otomasyon sistemleri bugünkü düzeye hazır hale gelmiştir.

Birinci Sanayi Devrimi, üretimi mekanize etmek için su ve buhar gücünü kullandı. İkincisi toplu üretim yaratmak için elektrik enerjisi kullandı. Üçüncü, üretimi otomatikleştirmek için elektronik ve bilgi teknolojisini kullandı. Şimdi, son yüzyılın ortalarından beri meydana gelen dijital devrim olan Üçüncü devre de dördüncü bir sanayi devrimi inşa ediyor. Günümüz dönüşümlerinin, Üçüncü Sanayi Devriminin uzatılmasını değil, Dördüncüsü ve ayrı bir devrenin varlığını temsil etmesinin üç nedeni vardır: hız, kapsam ve sistem etkileri. Mevcut atılımların hızı hiçbir tarihi önceliğe sahip değildir. Dördüncüsü, önceki endüstriyel devrimlerle karşılaştırıldığında doğrusal bir adım olmaktan ziyade üslü bir şekilde gelişmektedir. Dahası, her ülkedeki hemen hemen her sanayiyi bozuyor. Ve bu değişikliklerin genişliği ve derinliği tüm üretim, yönetim ve yönetişim sisteminin dönüşümünü müjdeliyor.

Dördüncü Sanayi Devrimi, Network ağları, nano teknolojileri, robotikler, internet ile kendiliğinden işleyen sistemler, implante teknolojiler, sürücüsüz araçlar, giyilebilir internet, akıllı şehirler, bulut teknolojisi, yapay zeka, 3D yazıcılar, nöroteknolojiler, tasarım canlılar, bitcoin ve blockchain gibi bir kısmı hayatımızın her alanında kullanımda olan bir kısmı geliştirme aşamasında iken bir kaçı da fikir ile ilk örnek düzeyinde bulunan bu devrin öncüleri ile devam etmektedir.

 Zaten, yapay zekâ çevremizde, kendi kendini süren otomobiller ve dronlardan sanal asistanlara ve çeviren veya yatırım yapan yazılımlara kadar. Bilgi işlem gücündeki üst düzey artışlar ve yeni ilaçları keşfetmek için kullanılan yazılımlardan, kültürel çıkarlarımızı öngörmek için kullanılan algoritmalara kadar çok miktarda veri bulunmaktadır. Bu arada dijital imalat teknolojileri, biyolojik dünyayla günlük olarak etkileşime giriyor. Mühendisler, tasarımcılar ve mimarlar, mikroorganizmalar, bedenlerimiz, tükettiğimiz ürünler ve hatta yaşadığımız binalar arasında bir simbiyoyaya öncülük etmek için bilgisayar tasarımı, katma üretim, materyal mühendisliği ve sentetik biyolojiyi birleştiriyorlar.

Özetle geçilen bu türden teknolojik öncülerin, etki düzeylerinin öğrenilmesi ve bizlerin nasıl bir gelecek kurgusuyla karşı karşıya bulunduğumuzun anlaşılması açısından Dünya Ekonomi Forumu 2015 ve 2016 oturumları genel dokümanlarına ve bunların kitap haline getirildiği ‘Dördüncü Sanayi Devrimi’ (Prof. Klaus Schwab) kitabına göz atmanın faydalı olacağını düşünüyorum.

Yaşadığımız çevre, çalıştığımız çevre ve birbirimizle olan ilişkilerimizi temelde değiştirecek bir teknolojik devrimin eşiğinde duruyoruz. Ölçek, kapsam ve karmaşıklık bakımından, dönüşüm, insanlığın daha önce yaşamış olduğu şeylerden farklı olacak. Nasıl olacağını henüz bilmiyoruz, ancak bir şey açık: bunun cevabı, kamu ve özel sektörlerden akademik çevrelere ve sivil topluma kadar küresel düzenin tüm paydaşlarını içine alan, bütünleşmiş ve kapsamlı bir değişim olacağıdır.

Prof. Schwab’ın kaleminden yeni devrimin etkileri:

‘Dördüncü Sanayi Devrimi, öncesindeki devirler gibi, küresel gelir düzeylerini yükseltme ve dünya genelindeki nüfusun yaşam kalitesini yükseltme potansiyeline sahiptir. Bugüne kadar en çok kazanılanlar dijital dünyayı göze alıp erişebilen tüketicilerdi; Teknoloji, kişisel hayatımızın verimliliğini ve keyfini arttıran yeni ürünler ve hizmetler üretti. Taksi sipariş etme, uçuş rezervasyonu yapma, ürün satın alma, ödeme yapma, müzik dinleme, film izleme veya oyun oynamak bunlardan herhangi biri artık uzaktan yapılabilir.
Gelecekte teknolojik yenilik, verimlilik ve verimlilik açısından uzun vadeli kazançlar sağlayan arz yanlı bir mucize sağlayacaktır. Ulaştırma ve iletişim maliyetleri düşecek, lojistik ve küresel tedarik zincirleri daha etkili olacak ve ticaret maliyeti düşecek ve bunların hepsi yeni pazarlar açacak ve ekonomik büyümeyi hızlandıracaktır.
Aynı zamanda, ekonomist Erik Brynjolfsson ve Andrew McAfee'nin belirttiği gibi, devrim, özellikle de emek piyasalarını aksatma potansiyeli bakımından daha büyük eşitsizlik yaratabilir. Otomasyon bütün ekonomi boyunca emeğin yerini aldığı için, işçilerin makineler tarafından net olarak yerlerinden edilmesi, sermayeye dönüşler ile emek dönüşleri arasındaki uçurumu daha da kötüleştirebilir. Öte yandan, işçilerin teknolojiye göre yerlerinden edilmelerinin, güvenli ve ödüllendirici işlerde net bir artışa neden olacağı da mümkündür.
Bu noktada hangi senaryonun ortaya çıkacağını önceden tahmin edemiyoruz ve tarih, sonucun muhtemelen ikisinin bir kombinasyonu olacağını önermektedir. Bununla birlikte, bir şeyden-gelecekte, üretimin eleştirel faktörünü temsil edecek nitelikli, sermayeden daha fazlasının - yelteneceğine inanıyorum. Bu durum, "düşük yetenekli / düşük ücretli" ve "yüksek beceri / yüksek ücretli" kesimlere giderek ayrılmış bir iş piyasasına neden olacak ve bu da sosyal gerginliklerde artışa neden olacaktır.
Bu, neden bu kadar çok işçinin kendi gerçek gelirlerinin ve çocuklarının varlıklarının durgunlaşmaya devam edeceği konusunda hayal kırıklığına uğradığını ve korktuğunu açıklamaktadır. Aynı zamanda, dünyanın dört bir yanındaki orta sınıfların neden yaygın bir hoşnutsuzluk ve adaletsizlik duygusu yaşadıklarını açıklamaya da yardımcı olur. Yalnızca orta sınıfa sınırlı erişim imkanı sunan kazanan-kazanılabilir ekonomi, demokratik halsizlik ve yoksun bırakma için bir reçetedir.
Hoşnutsuzluk, dijital teknolojilerin yaygınlığı ve sosyal medya tarafından belirlenen bilgi paylaşım dinamikleri ile de tetiklenebilir. Küresel nüfusun yüzde 30'undan fazlası artık bilgi bağlamak, öğrenmek ve paylaşmak için sosyal medya platformları kullanmaktadır. İdeal bir dünyada, bu etkileşimler kültürler arası anlayış ve uyum için bir fırsat sağlayacaktır. Bununla birlikte, aynı zamanda, bir birey veya grup için başarıyı neyin oluşturduğuna dair gerçekçi olmayan beklentiler yaratabilir ve yayabilirler; aynı zamanda, aşırı fikirler ve ideolojilerin yayılması için fırsatlar sunabilirler.
Global CEO'lar ve kıdemli işletme yöneticileri ile yaptığım görüşmelerde altta yatan bir tema, İnovasyonun ivme kazanması ve bozulma hızının anlaşılması zor ya da tahmin edilmemesi ve bu sürücülerin en iyi bağlı ve en iyi bilgilendirilmiş insanlar için bile sürekli bir sürpriz kaynağı oluşturmasıdır. Nitekim tüm endüstrilerde Dördüncü Sanayi Devrimi'nin altındaki teknolojilerin işletmeler üzerinde büyük bir etkisi olduğunu gösteren açık kanıtlar vardır.
Arz tarafında, pek çok sanayi, mevcut ihtiyaçlara hizmet etmek ve mevcut sanayi değer zincirlerini önemli ölçüde bozmak için tamamen yeni yollar yaratan yeni teknolojilerin kullanımını görüyor. Araştırma, geliştirme, pazarlama, satış ve dağıtım için küresel dijital platformlara erişim sayesinde, köklü, yenilikçi rakiplerinden kesinti de akmaktadır; bu rakipler, kalite, hız veya fiyatı iyileştirerek iyi kurulmuş görevlileri her zamankinden daha hızlı atabilirler Değer teslim edildi.
Artan şeffaflık, tüketici katılımı ve tüketici davranış modelleri (giderek mobil şebekelere ve verilere erişim üzerine kurulu) şirketlerin ürün ve hizmetleri tasarlama, pazarlama ve sunma biçimlerini adapte etmeye zorlaması nedeniyle, talep tarafında önemli değişimler yaşanmaktadır.
Anahtar eğilim, "paylaşım" veya "talep üzerine" ekonomide gördüğümüz gibi, mevcut sanayi yapılarını bozmak için hem talebi hem de arzı birleştiren teknoloji destekli platformların geliştirilmesidir. Akıllı telefon tarafından kullanımı kolay hale getirilen bu teknoloji platformları, insanları, varlıkları ve verileri toplar; böylece, süreç içinde mal ve hizmetleri tüketmenin tamamen yeni yolları yaratılır. Buna ek olarak, işletmelerin ve kişilerin zenginlik yaratması, işçilerin kişisel ve mesleki çevrelerini değiştirmeleri için engelleri azaltmaktadırlar. Bu yeni platform işletmeleri, çamaşırdan alışverişe, ev işlerinden otoparka, masajlardan seyahate kadar birçok yeni hizmete hızla katlanıyor

Sonunda Dördüncü Sanayi Devrimi, yalnızca yaptığımız değil, aynı zamanda kim olduğumuzu değiştirecektir. Bu, kimliğimizi ve onunla ilgili tüm konuları etkiler: mahremiyet duygusu, mülkiyet kavramları, tüketim kalıpları, işe ve boşa vakit ayırdığımız zaman ve kariyerlerimizi nasıl geliştirdiğimiz, yeteneklerimizi geliştirdiğimiz, insanlarla tanıştığımız Ve besleyici ilişkiler. Zaten sağlığımızı değiştiriyor ve "niceliksel" bir benliğe götürüyor ve daha erkenden insanın büyütülmesine neden olabileceğini düşünüyoruz.
Ben büyük bir meraklı ve teknolojiyi benimsemiş olmaktan vazgeçtim ama bazen yaşamımdaki teknolojinin inanılmaz bütünleşmesinin, merhamet ve işbirliği gibi özsel insan kapasitelerinden bazılarını azaltabileceğini merak ediyorum. Akıllı telefonlarımız ile olan ilişkimiz bir örnek. Sürekli bağlantı, hayatın en önemli öğelerinden birini yoksun bırakabilir: duraklama, düşünme ve anlamlı sohbete girme zamanı’.

Sanayi devrimi yaşadığımız sistemin anlaşılması için bir kavram, bu kavramın derecelendirilmesi ise yaşanan gelişmelerin önem düzeylerine göre yapılıyor. Ülkemizin geleceğine dair planlar ve kurgular yaparken Dünya üzerinde yaşanmakta olan gelişmelerden ari davranıp kayıtsız kalmak gibi bir lüksümüz yok. Zira dünya artık gelişen iletişim imkânları sayesinde hakikaten bir köy halini almıştır. Sistemler açısından girift yapılar oluşturan insanoğlu bu yapıların nereye varacağını kestirmekte güçlük çekmektedir. Tek rehberi istekler ve hayal gücü olan bu gelişmelerin temel öğeleri ise bahsettiğimiz sanayi devrimi öncüleridir. Basit bir verem hastalığından kırılan insanlık bugün kopan bir uzvun yerine 3D yazıcılar ve doku üretimi yardımıyla uzuv yapma aşamasını kurguluyor. Bu gelişmenin neresinde yer aldığımız ya da alacağımız ise ilime ve fenne vereceğimiz değer mesabesiyle alakalıdır.

İçerisinde bulunduğumuz siyasal konjonktür bizleri toplum halinde sürüklemektedir ve maalesef bu gelişmelerin kodlandığı, konuşulduğu Dünya Ekonomi Forumu gibi organizasyonlarda yer alamıyoruz ya da zayıf bir katılım sağlamakla yetiniyoruz. Geliştiren ve katma değer li ürünler üreten toplumların nüfusları az olsa dahi çok etkili ve dünya idaresinde söz sahibi olduklarını biliyoruz.

Dördüncü Sanayi Devrimi öncüleri olarak saydığımız konulardan en azından bir kaçı için çalışmalar yapılıp bu alanlarda öncü olmamızın zor olduğunu fakat imkânsız olmadığını düşünüyorum.

Bizler kendi evimizden başlayarak, şehrimiz, ülkemiz ve tabi dünyamızın her türlü gelişmesine katkıda bulunmak üzere istekli kişileriz düşüncesindeyim.

Yorumlar